Marchewka – co z niej zrobić, odmiany, wartość odżywcza i właściwości

W Portugalii jest uznawana za owoc, z którego przygotowuje się dżemy. Co ciekawe, jest też pierwszym warzywem puszkowanym komercyjnie. Marchewka znana była już w starożytności, do Europy trafiła w średniowieczu, jednak popularność zyskała dopiero w XIV wieku, kiedy pojawiła się jej słodka odmiana, wyhodowana w Holandii. Wcześniej warzywo miało czarny kolor i gorzki posmak. Współcześnie znanych jest prawie 60 odmian marchewki, różniących się kolorem i smakiem. Najpopularniejszymi są amsterdamka, karotka i lenka, które słyną z delikatności, słodyczy i uniwersalności zastosowania. Marchewka: do czego ją wykorzystać, z jakimi składnikami połączyć, jaką ma wartość odżywczą, właściwości zdrowotne i jak przyrządzić z niej sok? – o tym przeczytasz poniżej.

Co zrobić z marchewki?

Marchewka znajduje szerokie zastosowanie kulinarne – dodaje się ją do potraw wytrawnych (sałatek, zup, dań głównych) oraz słodkich wypieków i deserów. Jest jedzona zarówno na surowo, jak i po obróbce termicznej. Przygotujesz z niej właściwie całe menu dnia – udowadniają to liczne przepisy na dania z marchewki.

Marchewka na śniadanie

Marchewka może być świetnym urozmaiceniem śniadaniowego twarożku. Zetrzyj ją na dużych oczkach tarki i połącz z białym serem, dzięki czemu otrzymasz wyśmienity dodatek do kromek chleba razowego. Tostom z marchewkowym twarożkiem z chrzanem i sałatką warzywną smaku nadadzą mielone orzechy włoskie i szczypiorek.

Marchewka na drugie śniadanie

Koktajle są coraz modniejszymi mini daniami, a ich częstym składnikiem jest marchewka. Wybierz młodą, która będzie słodsza. Połącz ją z owocami – bananem, jabłkiem i pomarańczą, a otrzymasz pożywny koktajl marchewkowy z imbirem, godny polecenia na drugie śniadanie.

Marchewka na obiad

Marchewka z groszkiem to jeden z najpopularniejszych sposobów na wykorzystanie tego pomarańczowego warzywa. W takiej formie serwuje się ją jako dodatek do mięs i ryb, ale sprawdzi się również jako urozmaicenie dań warzywnych, np. kotletów z marchewki. Mimo swojej prostoty, potrawa ta jest znakomita. Marchewka na obiad w innej postaci? Wypróbuj np. zupę krem z marchewki, której smaku nadaje mieszanka orientalnych przypraw: indyjskiego curry i kardamonu. Do przygotowania tej potrawy wykorzystaj sok pomarańczowy i goździki – produkty, które wybornie komponują się z marchewką.

Marchewka na podwieczorek

Na słodki podwieczorek wybierz ciasto marchewkowe, które będzie aromatyczne dzięki korzennym przyprawom. Z kolei jego konsystencję urozmaicą orzechy włoskie.

Marchewka na kolację

Pasztet z ciecierzycy z pastą Tahini to połączenie różnorodnych smaków, które sprawdzi się na kolację. Aromatu nadają mu wędzona i ostra papryka, kmin rzymski mielony oraz kolendra. Będzie pyszny do pieczywa, m.in. bagietek.

Marchewka na parze i inne sposoby przygotowania

Marchewkę przed obróbką termiczną należy dokładnie umyć pod bieżącą wodą – najlepiej użyć do tego szczotki. Obieranie nie będzie konieczne. Oto kilka praktycznych sposobów na przyrządzenie tego warzywa.

1. Duszenie: pokrój marchewkę (np. w kostkę lub talarki), a następnie w rondelku lub na patelni rozpuść tłuszcz. Wrzuć marchewkę i duś ją do miękkości pod przykryciem. Tak przygotowane warzywo będzie trafionym dodatkiem do wielu dań obiadowych, m.in. kotletów mięsnych.
2. Gotowanie: zetrzyj marchewkę na tarce i zalej bulionem, po czym dodaj przyprawy i zioła. Gotuj warzywo do momentu, aż stanie się miękkie. Do takiej marchewki możesz dodać śmietanę, aby wzbogacić jej smak i nadać gęstszą konsystencję.
3. Na parze: podziel marchewki na mniejsze części, ułóż je w parowarze i posyp delikatnie przyprawami oraz ziołami, np. tymiankiem czy kuminem. Po kilkudziesięciu minutach będą gotowe. Warzywa na parze przygotujesz też bez specjalistycznych naczyń. Przeczytaj poradnik Jak gotować na parze?

Marchewka na zimę i konserwowa

Marchewka konserwowa to rewelacyjny dodatek do mięs i makaronowych lub ryżowych zapiekanek. Jej przygotowanie jest dość czasochłonne, jednak finalny efekt wynagradza włożony trud. Czego potrzebujesz, aby ją przyrządzić?

Do klasycznej zalewy:

- litr przegotowanej wody,

- 1½ łyżeczki soli,

- 5 łyżeczek cukru.

Opcjonalnie:

- 2 szklanki octu,

- 3 ząbki czosnku,

- kawałka korzenia imbiru,

- łyżeczki sosu sojowego,

- papryczki jalapeno.

Sposób przygotowania:

1. Warzywo na początek umyj i obierz ze skórki. W całości umieść je w litrowych słoikach i zalej przygotowaną zalewą.

2. Następnie zakręcone słoiki pasteryzuj we wrzątku przez ok. 1½ godziny.

3. Po zakończeniu gotowania, ułóż słoiki zakrętką na dół, aby dobrze się zamknęły.

4. Pasteryzowaną marchewkę możesz przechowywać w lodówce lub chłodnym i zacienionym miejscu przez kilka miesięcy.

Jak przechowywać surowe marchewki?

Marchewki owiń w papierowe ręczniki lub pergamin i umieść w zacienionym, chłodnym miejscu. Dzięki temu warzywa będą świeże przez ok. 2 tygodnie. Pamiętaj o tym, aby nie przechowywać marchwi obok pomidorów, jabłek, ziemniaków i gruszek, ponieważ ich bliskość może spowodować gorycz warzywa.

Fioletowa marchewka i inne odmiany

Fioletowa odmiana marchwi, nazywana także czarną, jest prawdopodobnie pierwszą występującą wersją tego warzywa. Choć obecnie jest rzadko wykorzystywana, to na Bliskim Wschodzie wciąż jest istotnym elementem wielu potraw. W fioletowej marchewce znajduje się 40% więcej beta-karotenu niż w wersji pomarańczowej. Ponieważ bywa mniej słodka, będzie dobra np. na przetwory. W przemyśle spożywczym jest często używana jako naturalny barwnik soków lub jogurtów.

Inną odmianą tego warzywa jest dzika marchew. Świetnie sprawdzi się do zup, ale mniej do deserów (ze względu na wyraźnie wyczuwalną cierpkość). Warto zwrócić uwagę również na marchewkę żółtą, która jest delikatna i słodka, będzie zatem odpowiednia do wypieków. Wypróbuj też pochodzącą z Holandii marchewkę czerwoną, której kolor ożywi niejedno danie. Ma na niego wpływ wysoka zawartość likopenu. W przemyśle spożywczym furorę robią również mini marchewki. Są to jednak w rzeczywistości standardowe marchewki pokrojone na mniejsze.

Marchewka – wartość odżywcza

Marchewka najbardziej znana jest z dużej zawartości witaminy A – w 100 gramach tego warzywa znajduje się dzienna dawka zapotrzebowania organizmu na nią. Szczegółową wartość odżywczą surowej marchewki przedstawia tabela:

DRWS – Dzienna Referencyjna Wartość Spożycia

Źródło: United States Department of Agriculture

Marchewka – właściwości

Ważnym składnikiem znajdującym się w marchwi jest beta-karoten, który zamienia się w witaminę A, wpływającą na prawidłowe widzenie i stan skóry. Marchewka jest jednym z pierwszych pokarmów podawanych niemowlakom po mleku matki ze względu na to, że jest lekkostrawna, ma wiele łatwo przyswajalnych składników odżywczych i rzadko powoduje alergię.

Sok marchwiowy

Godnym polecenia sposobem na wykorzystanie marchewki jest przygotowanie z niej soku. Przed przystąpieniem do tego zadania, pamiętaj jednak o kilku kwestiach:

1. Kupuj warzywa ze sprawdzonego źródła lub oznaczone jako produkt ekologiczny.
2. Najsmaczniejszy będzie sok z młodej, wczesnej marchewki, która cechuje się delikatnym smakiem. Pierwsze zbiory tego smacznego warzywa przypadają na wczesne lato.
3. Sok z jesiennej marchwi może być mniej słodki, do jego przygotowania możesz zatem wykorzystać również inne owoce, np. jabłka lub banany.
4. Jeśli to możliwe, nie obieraj marchewek ze skórek, ponieważ tuż pod nią znajdują się cenne składniki odżywcze.
5. Ważne, aby warzywo dokładnie umyć za pomocą gąbki lub twardej szczotki.
6. Wykorzystaj sokowirówkę lub zetrzyj marchew na tarce i odciśnij z niej sok. Jeśli chcesz wzbogacić smak napoju, dodaj do niego jabłko oraz niewielką ilość imbiru.
7. Sok pij zaraz po wyciśnięciu, ponieważ cenne składniki mogą się utleniać.
8. Napój marchewkowy sprawdzi się również dla niemowlaków powyżej piątego miesiąca życia. Przygotowuje się go jednak z obranej marchwi.

Marchewka jest nie tylko smaczna, ale też zdrowa. Pamiętaj, aby to wartościowe warzywo pojawiało się regularnie w Twojej codziennej diecie.